Epizyotomi Nedir?
Epizyotomi, doğum sırasında vajina ile anüs arasındaki deri ve kas bölgesi olan perinede yapılan cerrahi bir kesidir. Bu kesi tipik olarak doğumun ikinci aşamasında, bebeğin başı taçlanırken ve doğmak üzereyken yapılır. Epizyotominin amacı vajinal açıklığı genişletmek ve özellikle bebek sıkıntı içindeyse veya annenin dokuları doğal bir doğuma izin verecek kadar esnemiyorsa doğumu kolaylaştırmaktır. Bununla birlikte, epizyotomiler eskisi kadar yaygın değildir, çünkü birçok doktor ve ebe artık aşırı kullanıldıklarına ve gereksiz ağrıyla birlikte bazı komplikasyonlara neden olabileceklerine inanmaktadır.
Epizyotomiler Ne Kadar Yaygındır?
Epizyotomi oranı son birkaç on yılda azalmıştır. Amerika Birleşik Devletleri'nde vajinal doğumlar arasında epizyotomi oranı 1980'lerde %33 civarındayken, 2012'ye gelindiğinde bu oran %12 civarına düşmüştür. Bununla birlikte, epizyotomi oranı hastaneye ve sağlık görevlilerine bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Bazı sağlık görevlileri epizyotomiyi hala rutin olarak uygularken, diğerleri bunu bebeğin sıkıntıda olduğu veya kadının zor bir doğum geçirdiği durumlar gibi özel durumlar için saklı tutmaktadır. Epizyotomi kararı duruma göre ve doğum yapan kadına danışılarak verilmelidir.
Epizyotomi Prosedürü Ne Zaman Gerekli Kabul Edilir?
Epizyotomi prosedürü, doğum sırasında aşağıdaki gibi belirli durumlarda gerekli görülebilir:
- Fetal distres: Doğum sırasında bebeğin kalp atış hızı önemli ölçüde düşerse, doğumu hızlandırmak ve bebeğin sıkıntı içinde geçirdiği süreyi azaltmak için epizyotomi yapılabilir.
- Zor doğum: Bebek vajinal açıklıktan geçemeyecek kadar büyükse veya annenin dokuları doğal bir doğuma izin verecek kadar esnemiyorsa, vajinal açıklığı genişletmek için epizyotomi gerekebilir.
- Forseps veya vakum destekli doğum: Doğuma yardımcı olmak için forseps veya vakum kullanılıyorsa, yırtılma riskini azaltmak için epizyotomi yapılabilir.
- Doku travması: Bazı durumlarda, doğum sırasında perinede yırtılma meydana gelebilir ve bu durum hasarı onarmak için epizyotomi gerektirecek kadar şiddetli olabilir.
Rutin epizyotominin artık önerilmediğini ve epizyotomi yapma kararının bireysel koşullara göre ve doğum yapan kadına danışılarak verilmesi gerektiğini unutmamak önemlidir. Birçok durumda, doğal yırtılma epizyotomiden daha az şiddetli ve onarımı daha kolay olabilir.
Epizyotomi Sırasında Ne Olur?
Epizyotomi sırasında sağlık görevlisi vajinal açıklığı genişletmek ve doğumu kolaylaştırmak için vajina ile anüs arasındaki deri ve kas bölgesi olan perinede cerrahi bir kesi yapar.
Prosedür tipik olarak doğumun ikinci aşamasında, bebeğin başı taçlanırken ve doğmak üzereyken gerçekleştirilir. Ağrıyı en aza indirmek için bölge önce lokal anestezi ile uyuşturulur. Sağlık görevlisi daha sonra perine bölgesinde temiz, düz bir kesi yapmak için cerrahi makas veya neşter kullanır. Kesiğin uzunluğu ve açısı duruma göre değişebilir.
Bebek doğduktan sonra, sağlık görevlisi çözülebilir dikişler kullanarak kesiği dikecektir. Dikişler genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden eriyecek ve bölge zaman içinde yavaş yavaş iyileşecektir.
Epizyotomi bazen gerekli olsa da her zaman gerekli olmadığını ve epizyotomi kararının bireysel koşullara ve doğum yapan kadına danışılarak verilmesi gerektiğini unutmamak önemlidir.
Epizyotomi, Doğal Yırtıklar: Hangisi Daha İyi?
Doğum sırasında epizyotominin mi yoksa doğal yırtıkların mı daha iyi olduğu sorusu uzun yıllardır tartışılmaktadır. Bununla birlikte, mevcut araştırmalar genel olarak doğal yırtıkların çoğu durumda epizyotomiye tercih edilebileceğini göstermektedir.
Birçok çalışma, rutin epizyotominin anneler veya bebekler için önemli bir fayda sağlamadığını ve aslında daha fazla ağrıya, daha uzun iyileşme süresine, enfeksiyon ve aşırı kanama gibi daha yüksek komplikasyon riskine yol açabileceğini bulmuştur.
Öte yandan, doğal yırtıklar tipik olarak epizyotomiden daha az şiddetlidir ve daha hızlı, daha az komplikasyonla iyileşebilir. Ayrıca, doğal yırtıklar daha lokalize olma eğilimindedir, bu da sağlık görevlilerinin onarımını kolaylaştırabilir.
Bununla birlikte, bebeğin sıkıntıda olduğu veya zor bir doğumun beklendiği durumlar gibi epizyotominin gerekli olabileceği durumlar da vardır. Bu gibi durumlarda epizyotomi hayat kurtarıcı bir prosedür olabilir.
Nihayetinde, epizyotomi yapma veya doğal yırtılmaya izin verme kararı bireysel koşullara dayanmalı ve doğum yapan kadına danışılarak verilmelidir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları her iki seçeneğin de fayda ve risklerini göz önünde bulundurmalı ve anne ile bebeğin yararına en uygun kararı vermelidir.
Epizyotomi İle İlişkili Riskler Var Mıdır?
Evet, epizyotomi ile ilişkili birkaç potansiyel risk vardır:
- Ağrı ve rahatsızlık: Epizyotomi ağrılı bir prosedür olabilir ve kadınlar prosedürü takiben perineal bölgede rahatsızlık, şişlik ve morarma yaşayabilir.
- Gecikmiş iyileşme: Epizyotominin iyileşmesi doğal yırtılmaya göre daha uzun sürebilir ve kadınlar doğumdan sonra birkaç hafta veya ay boyunca rahatsızlık ve ağrı yaşayabilir.
- Enfeksiyon: Her cerrahi prosedür enfeksiyon riski taşır ve epizyotomi yaptıran kadınların perineal bölgede enfeksiyon gelişme riski artabilir.
- Kanama: Epizyotomi aşırı kanamaya neden olabilir ve kadınlar ek tıbbi müdahaleye, hatta nadir durumlarda kan transfüzyonuna ihtiyaç duyabilir.
- Cinsel işlev bozukluğu: Epizyotomi geçiren kadınlar, doğumdan sonraki birkaç ay boyunca cinsel ilişki sırasında ağrı gibi cinsel işlev bozukluğu yaşayabilir.
- İdrar kaçırma: Epizyotomi idrar veya dışkı kaçırma riskini artırabilir, ancak bu nadir görülen bir komplikasyondur.
- Duygusal travma: Epizyotomi yaptıran kadınlar, ihlal veya kontrol kaybı gibi prosedürle ilgili duygusal travma yaşayabilir.
Epizyotomi bazı durumlarda gerekli bir prosedür olsa da rutin olarak uygulanmaması gerektiğini ve sağlık hizmeti sağlayıcılarının bunu yapmadan önce prosedürün risklerini ve faydalarını dikkatlice değerlendirmesi gerektiğini unutmamak önemlidir.
Epizyotominin İyileşmesi Ne Kadar Sürer?
Epizyotominin iyileşmesi için gereken süre kadından kadına değişebilir, ancak kesinin tamamen iyileşmesi genellikle birkaç hafta ila birkaç ay sürer.
Doğumdan sonraki ilk birkaç gün perine bölgesi ağrıyabilir ve şişebilir. Kadınlar otururken veya yürürken rahatsızlık veya ağrı hissedebilir. Buz paketleri, oturma banyoları ve ağrı kesici ilaçlar bu süre zarfında rahatsızlığı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Doğumdan sonraki bir veya iki hafta içinde kesi kabuk bağlamaya ve yavaş yavaş iyileşmeye başlayabilir. Kadınlar bu süre zarfında bir miktar ağrı veya rahatsızlık hissetmeye devam edebilir, ancak bu durum yavaş yavaş düzelecektir.
Çoğu kadın doğumdan sonraki 6-8 hafta içinde tamamen iyileşmiş olacaktır, ancak bazı kadınların tamamen iyileşmesi daha uzun sürebilir. Bu süre zarfında iyi hijyen uygulamak, perineal bölgeyi temiz ve kuru tutmak ve ağır kaldırma veya yorucu egzersiz gibi bölgeyi zorlayabilecek aktivitelerden kaçınmak önemlidir.
Kadınlar aşırı kanama, enfeksiyon belirtileri veya ilaçla düzelmeyen şiddetli ağrı yaşarlarsa, bunlar tıbbi müdahale gerektiren komplikasyonların belirtileri olabileceğinden, hemen sağlık uzmanlarıyla iletişime geçmelidirler.
Epizyotomi Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?
Epizyotomi bakımı doğum sonrası iyileşmenin önemli bir parçasıdır. İşte epizyotomi bakımının nasıl yapılacağına dair bazı ipuçları:
- Bölgeyi temiz tutun: Enfeksiyonu önlemek için perineal bölgeyi temiz ve kuru tutmak önemlidir. Tuvaleti kullandıktan sonra bölgeyi temiz bir bez veya mendille hafifçe kurulayın. Kadınlar ayrıca idrar veya bağırsak hareketlerinden sonra bölgeyi temizlemek için ılık su dolu bir sıkma şişesi kullanabilirler.
- Buz paketleri kullanın: Perineal bölgeye buz paketleri uygulamak şişliği azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Kadınlar buz paketleri kullanabilir veya buzu temiz bir havluya veya beze sararak ve her seferinde 20 dakika boyunca bölgeye uygulayarak kendi buz paketlerini yapabilirler.
- Oturma banyoları yapın: Ilık suda bekletmek iyileşmeyi desteklemeye ve rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilir. Kadınlar her seferinde 15-20 dakika olmak üzere günde birkaç kez oturma banyosu yapabilirler. Oturma banyosu leğeni veya birkaç santim ılık suyla doldurulmuş temiz bir küvet kullanabilirler.
- Ağrı kesici ilaç kullanın: Kadınlar epizyotomi sonrası ağrı veya rahatsızlık hissedebilir ve ağrıyı yönetmek için ilaca ihtiyaç duyabilirler. Asetaminofen veya ibuprofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler etkili olabilir ve kadınlar özel öneriler için sağlık uzmanlarına danışmalıdır.
Bölgeyi zorlayacak aktivitelerden kaçının: Kadınlar perineal bölgeyi zorlayabilecek aktivitelerden kaçınmalıdır.
Epizyotomiden Kaçınmak İçin Yapabileceğiniz Bir Şey Var Mı?
Epizyotomiden kaçınmak her zaman mümkün olmasa da kadınların epizyotomiye ihtiyaç duyma riskini azaltmak için yapabilecekleri bazı şeyler vardır:
- Perineal masaj uygulayın: Hamileliğin son birkaç haftasında perine masajı, perineal dokuların esnekliğini ve gerginliğini artırmaya yardımcı olarak doğum sırasında yırtılma veya epizyotomiye ihtiyaç duyma olasılığını azaltabilir. Kadınlar, perine masajının güvenli ve etkili bir şekilde nasıl yapılacağı konusunda sağlık uzmanlarıyla konuşmalıdır.
- Doğal doğum pozisyonlarını düşünün: Çömelme veya yan yatma gibi belirli doğum pozisyonları pelvisin açılmasına yardımcı olabilir ve perine üzerindeki baskı miktarını azaltarak yırtılma veya epizyotomi ihtiyacı riskini azaltabilir. Kadınlar hangi doğum pozisyonlarının kendileri için en iyisi olabileceği konusunda sağlık uzmanlarıyla konuşmalıdır.
- Dokuların esnemesi için zaman tanıyın: Doğum sırasında, perineal dokuların forseps veya vakum gibi aletlerle hızlı bir şekilde gerilmeye zorlanması yerine, yavaş yavaş ve doğal bir şekilde gerilmesine izin verilmesi önemlidir. Kadınlar, dokuların kademeli olarak gerilmesine olanak tanıyan bir doğum planı geliştirmek için sağlık uzmanlarıyla birlikte çalışmalıdır.
- Sağlık uzmanınızla iletişim kurun: Sağlık uzmanınızla doğum tercihleriniz ve epizyotomi ile ilgili endişeleriniz hakkında iletişim kurmanız önemlidir. Kadınlar, mümkünse epizyotomiden kaçınma istekleri hakkında sağlık uzmanlarıyla konuşmalı ve bireysel ihtiyaçlarına uygun ve güvenli bir doğum planı geliştirmek için onlarla birlikte çalışmalıdır.