PCOS olarak da bilinen polikistik over sendromu, kadın kısırlığının en yaygın nedenlerinden biridir. Amerika'da kadınların yaklaşık yüzde 6 ila 12'sinde görülmektedir. Türkiye'de ise her 10 kadından 1'inde görüldüğü için, tanıdığınız birinin bu hastalığa sahip olma ihtimali oldukça yüksektir.
Bu durum gebe kalmayı zorlaştırsa da - ve gebe kaldığınızda bazı gebelik komplikasyonları riskini artırsa da - PCOS'lu kadınlar her gün sağlıklı bebekler dünyaya getirmektedir.
İşte PCOS ile hamile kalma ve sağlıklı bir hamilelik geçirme şansınızı artırmak için bilmeniz gerekenler.
Polikistik Over Sendromu (PCOS) nedir?
PCOS, yumurtlama sorunlarına yol açan hormonal bir durumdur. Yumurtlama, her ay yumurtalıklardaki küçük, sıvı dolu keselerden (foliküller) olgun bir yumurtanın salındığı bir süreçtir.
PCOS'lu kadınlar bazen normalden daha yüksek seviyelerde erkeklik hormonu testosteron üretirler, bu da yumurtlamayı engelleyebilir ve düzensiz adet görme veya hiç adet görmeme ile sonuçlanabilir.
PCOS'a Ne Sebep Olur?
Doktorlar PCOS'a neyin neden olduğundan tam olarak emin değiller, ancak bu durumla ilişkilendirilmiş faktörler aşağıda sıralanmıştır:
Genetik. PCOS aileden genetik olarak aktarılır, bu nedenle annenizde veya yakın bir kadın akrabanızda PCOS varsa, sizde de görülme olasılığı oldukça yüksektir.
Daha fazla androjen. Polikistik over sendromu olan kadınlarda genellikle androjen hormonları düzeyi daha yüksektir ve bu da yumurtlamayı engelleyebilir. Erkek tipi kellik gibi özellikleri belirledikleri için androjenler bazen "erkeklik hormonları" olarak adlandırılır, ancak kadınlar da doğal olarak androjen üretir.
Fazla insulin. Araştırmacılar PCOS'lu kadınların genellikle yüksek insülin seviyelerine (vücudunuzun şekeri nasıl parçalayacağını düzenleyen hormon) sahip olduklarını, çünkü vücutlarının bunu düzgün bir şekilde kullanmakta zorlandığını keşfetmişlerdir. İnsülin ayrıca yumurtalık fonksiyonunu da kontrol eder ve vücutta çok fazla insülin olması düzensiz yumurtlamaya veya hiç yumurtlama olmamasına neden olabilir.
Aşırı kilolu veya obez olmak. Fazla kilolu kadınların PCOS olma riski artarken, PCOS'lu kadınların da kilo alma eğilimi artmaktadır, ancak fazla kilonun PCOS'a neden olup olmadığı ya da tam tersi bir durumun söz konusu olup olmadığı tartışmalıdır. Yine de, gebe kalmaya çalışıyorsanız, basit karbonhidratlar ve işlenmiş gıdalar yerine bol miktarda tam tahıl ve kompleks karbonhidrat içeren bir diyete başlamak ve henüz yapmıyorsanız egzersiz yapmak sizin için iyi olacaktır.
PCOS'un Belirtileri Nelerdir?
PCOS genellikle ergenlikten sonra gelişir, ancak bazen daha sonra da ortaya çıkabilir. PCOS'un en yaygın belirtileri şunlardır:
- Düzensiz adet döngüsü (düzenli bir adet döneminizin olması durumunda da PKOS'lu olabilirsiniz)
- Akne
- Yüzde veya vücudun diğer bölgelerinde aşırı kıllanma
- Saç derisinde incelme
- Kilo alımı
- Uzun süreli vajinal kanama ( ender olarak)
- İnsülin direnci veya prediyabet (bozulmuş glukoz toleransı), 40 yaşından önce PCOS'lu her 2 kadından 1'inde gelişmektedir.
PCOS'u olmayan birçok kadında da bu belirtiler görülebildiğinden, düzensiz adet dönemleriniz varsa veya yukarıdaki belirtilerden herhangi biri aniden ortaya çıkarsa doktorunuza danışmak faydalı olacaktır.
Doktorunuz geçmişte bu belirtileri yaşayıp yaşamadığınızı değerlendirecek ve aile geçmişinize dikkatle bakacaktır. Ayrıca kıllanmanın arttığı bölgeleri inceleyebilir, kan testleri yapabilir ve yumurtalık kistlerini kontrol etmek için pelvik muayene gerçekleştirebilir veya ultrasonla bakabilir. (ancak PCOS'a sahip olup kist olmaması da mümkündür.)
PCOS İçin Tedavi Seçenekleriniz Nelerdir?
PCOS tedavi edilemese de (kendiliğinden veya yaşla birlikte geçmez), sağlıklı bir yaşam tarzı semptomlarınızı kontrol altına almanıza yardımcı olabilir. Doktorunuz tıbbi geçmişinize dayanarak sizin için en iyi tedaviyi belirlemenize yardımcı olabilir.
Kompleks karbonhidratlar açısından zengin ve rafine karbonhidratlar ve şeker açısından düşük olan dengeli bir diyet, PCOS'lu kadınlarda yumurtlamanın ve düzenli adet dönemlerinin geri kazanılmasına yardımcı olabilir.
Kilo vermek de PCOS tedavisine yardımcı olabilir. Çalışmalar, kilonuzun yüzde 5 ila 10'unu kaybetmenin insülin seviyelerini iyileştirebileceğini, hormon seviyelerinizi normalleştirebileceğini ve adet döngünüzü düzenleyebileceğini göstermektedir. Doktorunuzdan size özel bir kilo verme önerisi alabilirsiniz.
PCOS ile Hamile Kalabilir misiniz?
Evet, PCOS'lu kadınların kendi başlarına veya yumurtlamaya yardımcı olabilecek ilaçların yardımıyla veya IVF (tüp bebek) ile hamile kalmaları mümkündür.
PCOS'un Anne ve Bebek İçin Olası Riskleri Nelerdir?
Hem PCOS'lu kadınların hem de bebeklerinin belirli komplikasyonlara sahip olması muhtemeldir:
Düşük
PCOS'lu kadınların hamileliklerinin ilk aylarında düşük yapma olasılığı, bu rahatsızlığa sahip olmayan kadınlara göre daha yüksektir, ancak bazı araştırmalar metformin ilacı almanın bu riski azaltabileceğini göstermektedir.
Gebelik diyabeti
Sadece hamilelik sırasında ortaya çıkan gestasyonel diyabet, plasentadan gelen hormonların vücudun insülin hormonu üretimini engelleyerek yüksek kan şekeri seviyelerine neden olduğu bir durumdur. Gestasyonel diyabet genellikle tedavi edilebilir ve genellikle doğumdan sonra geçer (ancak bazı kadınlarda daha sonra tip 2 diyabet gelişir).
Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi)
Preeklampsi, ani başlayan yüksek tansiyon, ellerde ve yüzde şişliktir. Bu durum genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra gelişir ve erken teşhis edildiğinde kolaylıkla kontrol altına alınabilir, ancak erken doğuma neden olma ihtimali de vardır.
Duygudurum bozuklukları
PCOS'a sahip olmak, muhtemelen daha yüksek androjen hormon seviyeleri ve aşırı yeme nedeniyle depresyon ve anksiyete gibi durumlarla da bağlantılıdır.
PCOS Doğumunuzu Zorlaştırabilir mi?
PCOS'lu kadınların yüksek tansiyon gibi komplikasyonlara sahip olma olasılığı daha yüksek olduğundan, sezaryen doğum yapma olasılıkları da biraz daha yüksektir.
PCOS ile Hamile Kalma Şansınızı Nasıl Artırabilirsiniz?
PCOS'unuz varsa, ilaç tedavisi ile hamile kalma şansınızı artırabilirsiniz. Bazı tedavi seçenekleri şunlardır:
Metformin. Kanınızdaki insülin miktarını düzenlemeye yardımcı olan bu tip 2 diyabet ilacı, PCOS tedavisi için ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanmamış olsa da, araştırmalar bunun ve diğer diyabet ilaçlarının doğurganlığa yardımcı olabileceğini göstermektedir, bu önerinin sizin için uygun olup olmadığını doktorunuza danışabilirsiniz.
Klomifen sitrat (Clomid). Bu ilaç yumurtlamayı teşvik eder ve PCOS'lu kadınlar da dahil olmak üzere yıllardır standart bir infertilite tedavisi olmuştur. Clomid bazen PCOS'lu kadınların gebe kalmasına yardımcı olmak için metformin ile birlikte kullanılabilir.
Letrozol (Femara). Bu ovülasyon indükleyicisi (uyarıcısı) ovülasyon sorunlarını tedavi etmek için giderek daha sık kullanılmaktadır ve PCOS'lu kadınlarda çok iyi sonuç verebilir. Femara, gebe kalma başarısı olasılığını artırmaya yardımcı olmak için metformin ile birlikte de kullanılabilir.
İn vitro fertilizasyon (IVF). Yukarıdaki tedavilerin hiçbiri işe yaramazsa, IVF PCOS'lu kadınlar için hamileliği gerçeğe dönüştürmeye yardımcı olabilir.
PCOS'un doğurganlığınız ve hamileliğiniz üzerinde bir etkisi olsa da, doğru bakım ve tedavi ile gebe kalmak ve sağlıklı bir hamilelik geçirmek kesinlikle mümkündür.